VTV Lusthof: al sinds 1955 tuinplezier aan de rand van Schiebroek

Ondanks dat er in Rotterdam aan het begin van de wederopbouw veel oog was voor groen, bleek er eind jaren '50 een groot tekort te zijn ontstaan aan groen in de zin van recreatieve mogelijkheden. Jarenlang klonken er waarschuwende stemmen die zeiden: “Rotterdam zal niet zijn om in te wonen, als de kinderen niet kunnen spelen, als de opgroeiende jeugd geen plaats heeft om aan sport te doen en als ouderen niet kunnen rusten van het werk.” 

In november van 1959 komt hierin een kentering wanneer verscheidene volkstuincomplexen moeten verdwijnen om plaats te maken voor stadsuitbreiding. Tegelijkertijd zien Burgemeester en wethouders echter wel degelijk in, dat er een grote behoefte is aan vervanging en gestreefd wordt naar nieuwe complexen. En die komen er dan ook. In de polder Pendrecht, langs het spoor van Rotterdam naar Gouda en van Rotterdam naar Dordt. Maar ook op andere plaatsen, zoals Pernis, Hoogvliet en op de Zalmplaat. Tevens wordt ernaar gestreefd het definitieve recreatieterrein ten noorden van Schiebroek tot uitvoering te brengen.

Tuinvereniging Lusthof

Het is juist in die omgeving, nabij de Wilgenplas, dat sinds 3 februari 1955 een behoorlijke club van hobbytuinders actief is onder de naam Volkstuinvereniging Lusthof. Het ontstaan van deze vereniging was te danken aan een initiatief van enkele bewoners uit de Aronskelkstraat in Schiebroek, die langs de toenmalige Lindesingel een stukje grond van de Gemeente huurden om er te kunnen tuinieren. Echter, door de uitbreiding van Tuinstad Schiebroek, moesten hun daar opgebouwde activiteiten na verloop van tijd worden beëindigd. 

Opnieuw werd getracht een stuk grond te verkrijgen. Toen dat niet lukte kregen zij van de afdeling Rentegevende Eigendommen van de Gemeente Rotterdam het advies een Volkstuinvereniging op te richten. Daarvoor was het wel noodzakelijk een lijst van 300 namen te overhandigen aan de toen al bestaande Rotterdamse Bond van Volkstuinverenigingen (RBvV). Wat te doen? Besloten werd een advertentie te plaatsen in de plaatselijke weekkrant, die tot verrassing het vereiste aantal aspirant-leden bij elkaar bracht. 

Daarmee was de basis voor VTV Lusthof gelegd. De eerste jaren werd er met 84 deelnemers getuinierd op ca. 1,5 ha. toegewezen grond langs de Ringdijk, ter hoogte van de huidige afslag naar de  Melanchtonweg. Daar moesten de pioniers van deze vereniging in 1958 weer opnieuw “verkassen” in verband met woningbouw. In plaats daarvan werd hen een stuk grond toegewezen achter de Wilgenplas in de nabijheid van het vliegveld.

Het groeide uit tot een complex met 162 tuinen. Echter niet voor lang, want uitbreidingsplannen van het vliegveld maakten dat ook hier het tuinieren moest worden gestaakt. Een beslissing die samenvalt met het nieuw te ontwikkelen recreatiegebied aan de Noordrand boven Schiebroek.

Een miljoenenplan voor groen

In de zomer van 1960, om precies te zijn op donderdagmiddag 16 juni, legt de gemeenteraad van Rotterdam onder Roelofs voorganger, wethouder Van der Vlerk (PvdA), een 8,5 miljoen-guldenplan op tafel voor recreatie. Vooral de Zuiderparkgordel en Schiebroek zullen ervan profiteren met openbaar groen, sportvelden, volkstuinen, schooltuinen en wat trapveldjes. Een ‘goed bruikbaar algemeen plan’ voor de eerste acht tot tien jaar, dat in oktober van dat jaar wordt gepresenteerd. Het besluit valt samen met de overdracht van “Recreatie en Sport” aan Van der Vlerk’s partijgenoot, wethouder Langerak.

Een erfenis van betekenis. Iets waar hij mee voor de “raad” kan komen, zoals de schrijvende pers in die dagen opmerkt. Voor Schiebroek betekent het plan de toevoeging van een bijzondere groengordel om het woongebied met een wijkpark aan de Lindensingel. Behalve boomgroepen en heesters komen hier speelplaatsen en weiden voor kinderen, waterpartijen met laag over het water gebouwde bruggen en aansluitend ook sportvelden, schooltuinen en volkstuinen.

Eindelijk vaste grond

Ook voor VTV Lusthof is hierin een groot terrein gereserveerd. Een kaal stuk land in de polder met als uitdaging om er dit keer een echte Lusthof van te maken. Voor de leden breekt een spannende tijd aan. Een tijd waarin met vele overheids- en particuliere instanties wordt vergaderd en overlegd om het terrein uiteindelijk 'bouwklaar' in gebruik te kunnen nemen. 

Het bestuur is best wel ingenomen met de nieuwe grond. Het is in elk geval een betere locatie dan bij het vliegveld. Daar waren destijds allerlei zaken verboden, zoals metalen afrasteringen, het gebruik van fietsen, brommers en andere metalen voorwerpen, omdat dit storingen zou kunnen veroorzaken voor het vliegverkeer. Ons klinkt dat nu in de oren als een soort van 5G avant la lettre. Maar enfin, op de nieuwe locatie was men van die beperkingen verlost. Hier kon men naar hartenlust van start en men sprak daarbij de wens uit om de jonge VTV Lusthof naar de top van het Rotterdams Volkstuinwezen te sturen.

De verhuizing

Voordat echter de eerste spade in de grond kon worden gezet, stond er heel wat te gebeuren. Gelukkig werd vanuit de gemeente een belangrijk aandeel geleverd om het complex zo goed mogelijk in te richten en op te leveren. Toch bleef het voor de Lusthof tuinleden van die tijd een hele verhuizing met tal van hindernissen. 

Terwijl zij bijvoorbeeld bezig waren allerlei beplanting over te brengen, was een aannemer eveneens actief op het terrein met de bouwvoorbereidingen van de huisjes, zoals het bekisten en storten van de fundaties. Het transport daarvoor ging dwars over de tuinen en zolang men nog niet exact wist hoe een en ander zou worden ingedeeld, werd er dan ook gewaarschuwd om nog voorzichtig te zijn met het aanleggen van beplanting.

Op 26 oktober 1962 vond tenslotte de officiële overdracht plaats. Momenteel zijn er 145 tuinen, maar in de toekomst wordt nog een uitbreiding verwacht. Zo werd er gestart met 90 bestaande leden en 24 nieuwe leden. In korte tijd was alles verhuurd, en ontstond er zelfs een wachtlijst.

Betere balans man-vrouw

Met een hedendaagse blik is het opmerkelijk dat in de jaren '60 van de vorige eeuw het tuinieren op VTV Lusthof in hoofdzaak een mannenaangelegenheid was. Van vrouwen op het complex was geen sprake en ook bij de ledenvergaderingen schitterden de echtgenotes door afwezigheid. Op een zeker moment wordt echter gezegd dat… “enkele tuinleden zelfs hun echtgenotes hadden meegenomen.” Niet dat dit van enige invloed was op hetgeen besproken en besloten moest worden, want vrouwen hadden toen niets te vertellen. 

Halverwege de jaren '60 neemt echter ene mevrouw van Dijk, echtgenote van een kersvers bestuurslid in die tijd, het initiatief om het bestuur aan te schrijven met de klacht dat vrouwen van leden op een ALV niets in te brengen hebben. Zij vindt dit een verkeerde opvatting, omdat vrouwen toch een zeer grote invloed hebben op het doen en laten van hun man. Graag zou zij zien dat vrouwen bij een ledenvergadering eveneens het woord mogen voeren. Zij acht het namelijk mogelijk, dat de zienswijze van een vrouw over een bepaald onderwerp verhelderend kan werken. Vanaf dat moment krijgen vrouwen spreekrecht, maar van stemrecht is echter nog geen sprake. Behalve zij die lid zijn van de vereniging.

Of het heeft gelegen aan de medezeggenschap van vrouwen is niet geheel duidelijk, maar het is wel zo dat in datzelfde jaar langverwachte toiletgebouwtjes gereed zijn gekomen. Prachtige en praktische gebouwtjes verspreid over het terrein, die vanwege het openbare karakter van het tuincomplex ook bedoeld zijn voor bezoekers.

70 jaar (en) verder…

Het is natuurlijk ondoenlijk om binnen dit artikel de geschiedenis van deze VTV Lusthof te beschrijven. Er zijn genoeg verhalen om een boek te vullen. Dat er veel veranderd is, ligt voor de hand. Wie nu het complex bezoekt, kan zich nauwelijks nog voorstellen hoe in 1962 de start in zo’n kale polder moet zijn geweest. 

De VTV Lusthof van nu is een moderne, eigentijdse en volwassen tuinvereniging met leden die een afspiegeling zijn van de huidige maatschappij. Een mix van jong en oud, maar allemaal met dezelfde interesse: 'het tuinieren' en wel in de breedste zin van het woord. Dus, niet alleen onder invloed van de traditionele kernwaarden, maar vooral ook door het volgen van de meer hedendaagse trends; wat tot uitdrukking komt in de verscheidenheid van tuinen: de moestuin, bloementuin of boomgaard. Elk lid neemt hieraan deel op ‘zijn of haar’ eigen manier, met oog voor zowel ecologische aspecten als een duurzame en milieubewuste manier van leven.

Jubileum

De VTV Lusthof viert inmiddels haar 70-jarig jubileum. Ondanks ‘ups’ en ‘downs’ heeft het de naam Lusthof zeker waar gemaakt. Het tuincomplex is volgroeid en biedt voor elk wat wils. Het is een waar paradijs. Het oude stoffige imago dat de volkstuin jarenlang met zich meedroeg, is al tijden afgeschud en heeft plaatsgemaakt voor een modern jasje dat maatgevend is voor eenieder die groene vingers en liefde voor de natuur heeft.

Ook de huisjes en voorzieningen zijn met hun tijd meegegaan en uitgebreid. Alle huisjes beschikken over stromend water en zijn aangesloten op het rioolstelsel. Elektriciteit werd echter niet aangelegd, maar intussen voorzien veel tuinleden via zonnepanelen in hun eigen elektriciteitsbehoefte voor licht, een smartphone, tablet of laptop, radio of TV en tuingereedschap. 

Educatief karakter

Het is goed om te zien dat niet alleen ouderen, maar vooral veel jonge mensen en gezinnen met kinderen het tuinieren hebben ontdekt. Het educatieve aspect speelt daarin natuurlijk een belangrijke rol. VTV Lusthof brengt zowel ouders als kinderen in aanraking met de natuur. Enerzijds via het tuinieren zelf, anderzijds bijvoorbeeld via het kweekkas-project, waar alles te leren valt over wat groeit en bloeit tot en met het composteren toe.

Dankzij een donatie van de gebiedscommissie bij het 60-jarig jubileum werd bovendien een zelfontworpen natuurspeeltuin aangelegd, waarvan druk gebruik wordt gemaakt. In het midden daarvan werd een door diezelfde gebiedscommissie geschonken Amberboom geplant. 

Populariteit neemt toe

In oude uitgaven van VTV Lusthof werd in het algemeen gesproken van een tuinvereniging en dat is in feite ook hoe je VTV Lusthof nu zou kunnen benoemen. Want onder leiding van een nieuw bestuur dat sinds 2014 werd verkozen, na een roep om vernieuwing, hebben er veel positieve ontwikkelingen plaatsgevonden. Zo werd een groot aantal commissies geformeerd dat het reilen en zeilen op het complex in goede banen leidt en daarmee een belangrijke steun is voor het bestuur. 

Niet lang geleden zijn in samenwerking met de gemeente alle beschoeiingen vernieuwd, kwamen er zonnepanelen op het dak van de loods en werd de keuken van de kantine geheel gerenoveerd. Ook kwam een composteerprogramma tot stand dat heeft geleid tot een belangrijke besparing op de afvalverwerking en de kosten daarvan. Het prachtige weer van de laatste jaren heeft er zeker toe bijgedragen, dat de populariteit van het volkstuinwezen is toegenomen. Via de website vtvlusthof.nl is onder andere te zien of er tuinen ter overname worden aangeboden. De belangstelling werd, misschien door corona, zo groot dat een tuinenstop moest worden doorgevoerd.