De geschiedenis van de gemeente Zoeterwoude

Het begin van zelfstandigheid

In 1276 gaf graaf Floris V van Holland het ambacht Sotrewold aan Dirk van Santhorst. Deze gebeurtenis was het begin van een zelfstandig Zoeterwoude. Rond 1330 en 1414 werd de dijk langs de Oude Rijn verhoogd; sindsdien heet hij ‘Hoge Rijndijk’. In 1446 verscheen ook de naam Weipoort voor het eerst in bronnen. In 1452 werd tussen Leiden en Zoeterwoude een brug over de Oude Rijn gebouwd.

Hoekse en Kabeljauwse twisten

Zoeterwoude leed veel onder de Hoekse en Kabeljauwse twisten. Het kasteel Swieten (Zwieten), in bezit van de heren van Swieten, ambachtsheren van Zoeterwoude, werd bijna geheel verwoest tijdens deze conflicten. Ook Zoeterwoude kreeg het te verduren, en het bevolkingsaantal kromp aanzienlijk tijdens de laatste decennia van de vijftiende eeuw.

Verwoest door Leiden

Niet minder triest was het lot van Zoeterwoude tijdens de Opstand. Om zich beter te verdedigen tegen de oprukkende Spanjaarden, brandden de Leidenaren in 1574 het dorp plat en zetten zij de omliggende polders onder water. Ondanks deze tegenslag was Zoeterwoude rond 1650 weer herbouwd. Ook de oude dorpskerk werd hersteld. Wel werd in de loop van de tijd het grondgebied van Zoeterwoude kleiner. Al in 1386 ging een deel van Zoeterwoude over naar Leiden, in verband met de uitbreiding van die stad. Tot in de twintigste eeuw zijn er voortdurende grenswijzigingen geweest tussen Leiden en Zoeterwoude.

Zoeterwoude sinds de achttiende eeuw

In de achttiende eeuw kromp het inwonersaantal door natuurrampen, epidemieën en emigratie. In 1769 stierf zeventig procent van de Zoeterwoudse veestapel door een miltvuurepidemie. Door het opheffen van heerlijke rechten in 1796 raakte Leiden haar zeggenschap over de gemeente kwijt.

In de negentiende en twintigste eeuw hielden de inwoners van Zoeterwoude zich, behalve met landbouw, bezig met verschillende vormen van nijverheid (houtzagerij, scheepsbouw). Een van de grotere bedrijven in de gemeente is de bierbrouwerij van Heineken (sinds 1975). Ondanks alle voorgaande annexaties heeft Zoeterwoude zich tot op heden weten te handhaven als onafhankelijke gemeente.

Meer leren? Kijk eens op de sites van Erfgoed Leiden en Stichting Oud Zoeterwoude!