Zuid-Holland als bestuurscentrum in de twintigste eeuw
Sterk gecentraliseerd bestuur van Nederland definitief gevestigd in Den Haag
Aan het begin van de twintigste eeuw was het sterk gecentraliseerde bestuur van Nederland definitief gevestigd in Den Haag. Tijdens de oorlog liet ook de Duitse bezetter Den Haag als bestuurscentrum intact.
De Tweede Wereldoorlog
De Nederlandse regering was tijdens de Eerste Wereldoorlog neutraal geweest. Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog probeerde men hetzelfde, maar vergeefs. De Duitsers vielen op 10 mei 1940 Nederland binnen en bezetten bliksemsnel een aantal belangrijke plaatsen. Eén van hun eerste doelwitten was het bestuursapparaat en de koningin in Den Haag.
Bezetting
Koningin Wilhelmina en de regering vluchtten naar Engeland voordat de Duitse bezetters hen in handen kregen. De Duitsers lieten het Nederlandse bestuursapparaat aanvankelijk intact, maar in september 1941 werd het Führerprinzip ingevoerd, wat betekende dat burgemeesters en commissaris van de provincie voortaan het eenhoofdige bestuur vormden van hun respectievelijke bestuurseenheden. Veel bestuurders, waaronder ook de Zuid-Hollandse commissaris, werden vervangen door NSB’ers.
Gedurende de oorlogsjaren waren de meeste Duitse bestuursinstellingen, waaronder het bureau van Rijkscommissaris Arthur Seyss-Inquart, de militaire bureaucratie en de Sicherheitspolizei, in Den Haag gevestigd. Utrecht gold voor de NSB echter als ‘hoofdstad der beweging’; hier waren ook veel Duitse hoofdkwartieren gevestigd.
Modern Zuid-Holland
Na de oorlog keerden de oude bestuursinstellingen weer terug. In de nieuwe verzorgingsstaat nam de staat meer verantwoordelijkheden op zich dan voorheen. Dat betekende een forse groei van de Haagse ministeries en van staatsbedrijven als de PTT, eveneens in Den Haag gevestigd.
In de jaren zeventig streefde de regering ernaar diensten en staatsbedrijven meer over het land te spreiden. Zo verhuisde het hoofdkantoor van de PTT naar Groningen. Hoewel ook sommige ministeries Den Haag verlieten, bleven ze toch in de provincie Zuid-Holland. Zo was het ministerie van Onderwijs enige tijd gevestigd in Zoetermeer; sinds 2003 is het weer terug in Den Haag. De laatste jaren worden meer taken worden overgedragen aan provincies en gemeenten. Toch blijft het grootste deel van de bestuurlijke beslissingen afkomstig uit Den Haag.
Reacties
Er zijn nog geen reacties