Een bijzondere dorpsdokter in Pijnacker

Elk dorp kent van die karakteristieke verhalen en personen die vele jaren later op verjaardagen nog wel eens ter sprake komen. Een treffend voorbeeld is de markante huisarts Willem van der Horst, naar wie direct na zijn overlijden in 1972 een straatnaam is vernoemd. Dat Van der Horst populair bij de bevolking was, bleek wel in 1969 bij zijn 40-jarig jubileum. Van zijn patiënten kreeg hij een Amerikaanse auto cadeau.

'Hij blies het stof ervan af'

Als de auto voor de deur stond bij de dokterspraktijk annex woonhuis aan de Kerkweg in Pijnacker, kon men voor medische hulp altijd aanbellen. Van der Horst heeft in zijn 43-jarige werkzame leven als huisarts 4.325 kinderen op de wereld geholpen, waaronder ondergetekende. Als de weeën lang op zich lieten wachten, zei hij tegen de hoogzwangere vrouw rustig: “Schuif even een stukje op” en ging er dan naast liggen. Ook opvallend aan Van der Horst was dat hij altijd medicijnen los in zijn jaszak had, het stof er vanaf blies en vervolgens deze dan aan de patiënt gaf.

Moord in Berkel & Rodenrijs

Op 24 september 1952 kreeg Van der Horst een bijzonder telefoontje. Wachtmeester Remijn van de Rijkspolitie te Pijnacker verzocht hem om een lijkschouwing te doen bij de vrouw van de Berkelse huisarts John Opdam. Opdam beweerde dat zijn vrouw Arnolda omgekomen was door een hersentumor, maar zijn schoonmoeder, de moeder van Arnolda dus, beweerde dat er sprake was van moord. Zij was die avond op bezoek en heeft met de aanwezigen nog een spelletje Halma gespeeld. Van der Horst was verbaasd over enkele flesjes die hij zag staan en dat Opdam zijn vrouw kininepoeders had gegeven. Hij was van mening dat er sectie moest plaatsvinden. Een juiste beslissing, want hieruit bleek dat zij om het leven gekomen is door cyaankalivergiftiging. Het motief laat zich raden: Opdam had een relatie met zijn veel jongere huishoudster.

Getuige in strafproces

Het strafproces in 1954 was landelijk nieuws en Van der Horst was er als getuige. De zaak stond bekend als de gifmoord van dokter O. Diens verdediger was meester Huygens, een ‘beruchte’ advocaat, die tijdens deze zaak gearresteerd werd wegens meineed.

Opdam werd tot levenslang veroordeeld en zou zijn straf uitzitten in Leeuwarden. Hij leerde daar medegevangene Adri Lodder kennen, die ook zijn vrouw vergiftigd had. De twee mannen beraamden een plan door af te spreken om briefjes te schrijven waarop ze elkaars moord bekenden. Dit hield in dat als één van de twee mocht komen te overlijden in de gevangenis dat dan de ander vrij zou komen doordat er een bekentenis lag voor het vergrijp waarvoor hij zogenaamd ten onrechte is veroordeeld.

In februari 1958 overleed Lodder aan cyaankalivergiftiging. Het is nooit duidelijk geworden hoe die cyaankali in de cel terecht is gekomen. Opdams plan mislukte en hij werd in 1961 voor het ombrengen van Lodder opnieuw veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf. In het Nederlandse strafrecht is het uniek dat iemand tot twee maal toe voor twee verschillende misdrijven tot levenslang veroordeeld is.

Gratie

Al in 1965 diende Opdam een gratieverzoek in dat werd afgewezen. Uiteindelijk tien jaar later kreeg hij hiermee succes en werd op vrije voeten gesteld. Als één van de voorwaarden gold dat hij nooit meer een artsenpraktijk zou beginnen. Hij kwam te werken in de medische bibliotheek van de Katholieke Universiteit Nijmegen en overleed in 1983. De drie jonge kinderen van het echtpaar Opdam zijn grootgebracht door de ouders van Arnolda.

Zweetdruppeltje

De Amerikaanse auto was overigens niet het enige opvallende aan Van der Horst z’n dokterspraktijk. Vaak stond er ook een soort trapauto met de naam ‘t Zweetdruppeltje. Deze behoorde tot het bezit van zijn tien kinderen, maar had een andere oorsprong. Van der Horst had in Nootdorp een patiënt die niet meer zo makkelijk kon lopen. Omdat zij wel graag naar de kerk wilde blijven gaan, heeft haar zoon gezorgd voor de bouw van een trapauto. Deze was samengesteld uit de carrosserie van een auto met daarin twee bewerkte fietsen. Toen de vrouw kwam te overlijden, had die zoon er niets meer aan en heeft Van der Horst dit voor zijn kinderen weten te bemachtigen. Jarenlang was dit vehikel een vertrouwd gezicht in omgeving Pijnacker.

Levensmotto

“Leef Rijk en Sterf Arm” was het levensmotto van Willem van der Horst. Toen in 2016 de stichting Cultuur Support een biertje uitbracht onder de naam Doktersadvies bestond het etiket uit de hier geplaatste foto van Van der Horst voorzien van het levensmotto. De eerste fles werd uitgereikt aan zijn dochter Truusje. De locatie hiervoor was – niet geheel toevallig gekozen – de Dokter W. van der Horstlaan.

Dit door Erik Bevaart geschreven artikel is aangeboden door de stichting Cultuur Support Pijnacker-Nootdorp (www.cultuursupportpn.nl).